TOKYO: Art in Sento อาบน้ำเคล้างานศิลปะในโรงอาบน้ำสาธารณะที่โตเกียว
โตเกียวเป็นเมืองที่เฟื่องฟูเรื่อง “เซ็นโตะ” (銭湯 / Sento) หรือโรงอาบน้ำสาธารณะมากที่สุดในญี่ปุ่นมาตั้งแต่สมัยยังเป็นเมืองเอโดะในยุคเอโดะ (Edo Period; ค.ศ.1603-1867) แต่จุดพีคของเซ็นโตะในโตเกียวจริงๆ น่าจะเป็นยุคโชวะ (Showa Period; ค.ศ.1926-1989) ราวช่วง ค.ศ.1968-1970 ที่ตอนนั้นมีมากกว่า 2,700 แห่ง ทว่าในปัจจุบันเซ็นโตะกลับลดลงอย่างรวดเร็วตามวิถีสังคมยุคใหม่ที่เปลี่ยนไปทำให้เหลืออยู่เพียง 630 แห่งเท่านั้น ถึงแม้ว่าคนโตเกียวจะอาบน้ำที่เซ็นโตะกันน้อยลง แต่ในทางตรงกันข้ามลูกค้าที่เพิ่มขึ้นกลับกลายเป็นนักท่องเที่ยวซึ่งสนใจอยากสัมผัสวัฒนธรรมญี่ปุ่นแบบดั้งเดิมนี้ และนี่อาจเป็นวิธีหนึ่งในการช่วยต่ออายุเซ็นโตะให้ยาวนานยิ่งขึ้นก็เป็นได้
Image: Tokyo Sento (tokyosento.com)
Image: Imada Photo Service
Image :Yurari Edogawa
Image: Imada Photo Service
ไม่ใช่แค่เรื่องของวิถีหรือวัฒธรรมดั้งเดิมเท่านั้นที่น่าสนใจ ศิลปะในเซ็นโตะก็เป็นเอกลักษณ์อีกอย่างที่มีคุณค่าน่าหลงใหลไม่แพ้กัน โดยเฉพาะเอกลักษณ์ของจิตรกรรมฝาผนังรูปภูเขาไฟฟูจิซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะตัวของเซนโตะในโตเกียวตลอดจนภูมิภาคคันโตเท่านั้น ว่ากันว่ามันเริ่มขึ้นครั้งแรกราวปี ค.ศ.1912 จากการที่เซ็นโตะแห่งหนึ่งในย่านคันดะ (Kanda) โตเกียว วาดรูปภูเขาไฟฟูจิบนฝาผนังเพื่อสร้างบรรยากาศ หลังจากนั้นภาพลักษณะนี้ก็กลายเป็นที่นิยมไปทั่วในเซ็นโตะแทบทุกแห่งจนทำให้ภูเขาไฟฟูจิกลายเป็นภาพวาดเอกลักษณ์ประจำเซ็นโตะไปโดยปริยาย … วันนี้เราเลยลองหยิบยกส่วนหนึ่งของเซ็นโตะในโตเกียวที่มีเอกลักษณ์ทางศิลปะน่าสนใจเอามาฝากกันดู เผื่อใครอยากจะสัมผัสศิลปะและวัฒนธรรมในอีกมุมมองบ้างก็ลองตามลายแทงเหล่านี้ไปใช้บริการกันได้เลย
Yama no Yu (山の湯)
Image: Time Out Tokyo
Yama no Yu (山の湯) : เซ็นโตะนี้เปิดมาตั้งแต่ปี ค.ศ.1959 ด้านในมีจิตรกรรมฝาผนังรูปภูเขาไฟฟูจิอันเป็นเอกลักษณ์ที่โดดเด่น กระเบื้องปูผนังของโซนอาบน้ำทั้งชายและหญิงยังเป็นลวดลายธรรมชาติที่สอดคล้องกับภาพด้านบนอย่างงดงาม ผลงานศิลปะนี้เป็นฝีมือของ Kiyoto Maruyama หนึ่งในจิตรกรเซ็นโตะอาวุโสที่ยังคงหลงเหลือเพียงไม่กี่คนในยุคนี้
Image: Time Out Tokyo
Image: Time Out Tokyo
Image: Time Out Tokyo
ภาพวาดดั้งเดิมนี้มีอายุมากกว่า 50 ปี และว่ากันว่าภาพนี้คือจิตรกรรมฝาผนังในเซ็นโตะที่เก่าแก่ที่สุดที่ยังคงหลงเหลืออยู่ในญี่ปุ่นขณะนี้อีกด้วย
[su_tabs][su_tab title=”Details”]
Location:
Yama no Yu (山の湯)
1-47-12 Kanamecho, Toshima, Tokyo
Opening Hour:
ทุกวัน 15.30-24.00 น.
ค่าบริการ ¥460
Access:
Tokyo Metro สาย F-Fukutoshin (น้ำตาล) หรือ Y-Yurakucho (เหลือง) ลงสถานี F08,Y08-Kanamecho
Link:
facebook.com/yamanoyu4126
[su_gmap width=”1600″ address=”yama no yu tokyo”][/su_gmap]
[/su_tab][/su_tabs]
Inariyu (稲荷湯)
Image: Trends in Japan
Inariyu (稲荷湯) : ถึงแม้ว่าเซ็นโตะนี้จะมีอายุเก่าแก่ว่า 100 ปี แต่จิตรกรรมฝาผนังด้านในก็ไม่มีประวัติบ่งบอกความเก่าแก่ใดๆ ส่วนหนึ่งอาจเป็นเพราะมีการวาดทับซ่อมแซมอยู่เสมอ แต่เสน่ห์ที่สร้างชื่อเสียงให้ที่นี่มากกว่าก็คืออาคารไม้เก่าแก่ตามแบบดั้งเดิมที่ยังคงถูกอนุรักษ์ไว้เป็นอย่างดี ในอดีตโรงอาบน้ำจะถูกสร้างอยู่ในวัด ฉะนั้นเอกลักษณ์ของเซ็นโตะที่สืบทอดมาอย่างหนึ่งก็คือรูปแบบสถาปัตยกรรมที่สร้างคล้ายกับวิหารอันประณีตงดงามนั่นเอง
Image: The Japan Times
Image: 3po Maniax
Image: Tokyo Sento (www.tokyo-sento.com)
Image: Tokyo Sento (www.tokyo-sento.com)
เซ็นโตะคลาสสิกแห่งนี้กลับมาบูมอีกครั้งทั้งจากคนญี่ปุ่นและนักท่องเที่ยวต่างชาติโดยกระแสส่วนหนึ่งน่าจะมาจากหนังญี่ปุ่นเรื่องดังอย่าง Thermae Romae (テルマエ・ロマエ) ที่ใช้เซ็นโตะแห่งนี้เป็นฉากในการถ่ายทำ ภาพยนตร์เรื่องนี้สร้างมาจากการ์ตูนชื่อดังในชื่อเดียวกันที่เขียนโดย Mari Yamazaki ตีพิมพ์ครั้งแรกในปี ค.ศ.2003 และเคยคว้ารางวัลใหญ่อย่าง Manga Taisho ในปี ค.ศ.2010 มาแล้ว โดยภาคแรกฉายในปี ค.ศ.2012 ส่วนภาคสองฉายในปี ค.ศ.2014 มันโด่งดังไปทั่วญี่ปุ่นและเลยไปถึงฝั่งอเมริกาที่ซื้อลิขสิทธิ์ไปอีกด้วย นั่นยังไม่นับรวมอีกนับสิบประเทศที่ซื้อลิขสิทธิ์เรื่องนี้ไปฉายเช่นกัน
[su_tabs][su_tab title=”Details”]
Location:
Inariyu (稲荷湯)
6-27-14 Takinogawa, Kita, Tokyo
Opening Hour:
14.50-01.30 น. (หยุดวันพุธ)
Access:
Toei Line (Tokyo Metro) สาย I-Mita (น้ำเงิน) ลงสถานี I16-Nishi-sugamo หรือ I17-Shin-itabashi
[su_gmap width=”1600″ address=”稲荷湯 Takinogawa, Kita, Tokyo”][/su_gmap]
[/su_tab][/su_tabs]
Bunkayokusen (文化浴泉)
Image: (C)2005-2012 Kenataro Imai Architectural office
Bunkayokusen (文化浴泉) : เซ็นโตะเก่าแก่นี้เปิดบริการมาตั้งแต่ปี ค.ศ.1928 แต่เพิ่งจะมีการรีโนเวทใหม่ไปเมื่อปี ค.ศ.2011 หลังจากการปรับโฉมก็ได้รับการยกย่องว่าเป็นเซ็นโตะสมัยใหม่ที่มีดีไซน์ยอดเยี่ยม ผู้ออกแบบโปรเจ็คใหม่นี้ก็คือ Kentaro Imai สถาปนิกที่ได้รับการยกย่องว่าเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านการรีโนเวทเซ็นโตะที่มีชื่อเสียงของญี่ปุ่นนั่นเอง
Image: (C)2005-2012 Kenataro Imai Architectural office
Image: (C)2005-2012 Kenataro Imai Architectural office
Image: (C)2005-2012 Kenataro Imai Architectural office
Image: (C)2005-2012 Kenataro Imai Architectural office
เอกลักษณ์ในงานสถาปัตยกรรมของเขาก็คือการนำดีไซน์สมัยใหม่เข้ามาผสานกับกลิ่นอายดั้งเดิมให้ลงตัว โดยจะคงรักษาเอกลักษณ์ของเดิมไว้ให้มากที่สุด สำหรับเซ็นโตะแห่งนี้ เพดานไม้, กำแพงกระเบื้องโมเสก, ตลอดจนจิตรกรรมฝาผนังภูเขาไฟฟูจิยังคงถูกอนุรักษ์ไว้ ปรับเปลี่ยนเพียงบ่อน้ำและตกแต่งโซนอาบน้ำให้ทันสมัย แต่สิ่งที่โดดเด่นมากๆ จนกลายเป็นอัตลักษณ์ใหม่ก็คือการนำภาพจิตรกรรฝาผนังมาใส่กรอบวงกลมแล้วนำไปแขวนติดผนังแทน ไอเดียการรีโนเวทนี้ได้รับการชื่นชมเป็นอย่างมาก แถมยังถูกเคลมว่านี่คือจิตรกรรมฝาผนังเซ็นโตะในกรอบวงกลมแห่งแรกของญี่ปุ่นอีกด้วย สำหรับจิตรกรรมฝาผนังนั้นก็เป็นฝีมือของ Morio Nakajima จิตรกรเซ็นโตะที่มีชื่อเสียงมากที่สุดในญี่ปุ่นและเป็น 1 ใน 3 ของจิตรกรเซ็นโตะรุ่นเก่าที่ยังหลงเหลืออยู่ในปัจจุบันนั่นเอง
[su_tabs][su_tab title=”Details”]
Location:
Bunkayokusen (文化浴泉)
3-6-8 Higashiyama, Meguro, Tokyo
Opening Hour:
อ.-ส. 15.30-01.00 น.
อา. 08.00-12.00 น. และ 15.30-01.00 น. (หยุดวันจันทร์)
ค่าบริการ ¥460
Access:
จาก Shibuya นั่ง Tokyu Den-en-toshi Line (DT) ลงสถานี DT02-Ikejiri-Ohashi
Link:
bunkayokusen.grupo.jp
[su_gmap width=”1600″ address=”Bunkayokusen”][/su_gmap]
[/su_tab][/su_tabs]
Kohmeisen (光明泉)
Image: (C)2005-2012 Kenataro Imai Architectural office
Kohmeisen (光明泉) : อีกหนึ่งผลงานรีโนเวทเซ็นโตะของ Kentaro Imai ที่น่าสนใจนี้เพิ่งจะกลับมาเปิดบริการใหม่ในปี ค.ศ.2014 โฉมใหม่ที่โดดเด่นก็คือการตกแต่งภายนอกด้วยไม้ที่เก๋และเท่ทีเดียวรวมถึงบ่อแช่น้ำร้อนกลางแจ้งที่ดีไซน์งานไม้ได้อย่างสะดุดตา โซนโรงอาบน้ำหลักยังถูกคงไว้แบบเดิมแทบทั้งสิ้น แต่จิตรกรรมฝาผนังเปลี่ยนเป็นภาพวาดของศิลปินยุคใหม่อย่าง Gravity Free ที่โด่งดังเรื่องการเพนท์กราฟฟิตี้อย่างมากโดยงานชุดใหม่นี้ยังคงเป็นภาพภูเขาไฟฟูจิตามเอกลักษณ์ดั้งเดิมแต่ถ่ายทอดผ่านงานสไตล์ Modern Art ได้อย่างแปลกตาแต่น่าสนใจทีเดียว
Image: (C)2005-2012 Kenataro Imai Architectural office
Image: (C)2005-2012 Kenataro Imai Architectural office
[su_tabs][su_tab title=”Details”]
Location:
Kohmeisen (光明泉)
1-6-1 Kamimeguro, Meguro, Tokyo
Opening Hour:
15.00-01.00 น.
ค่าบริการ ¥460
Access:
Tokyo Metro สาย H-Hibiya (เทา) ลงสถานี H01- Naka-meguro / หรือจาก Shibuya นั่ง Tokyu Toyoko Line (TY) ลงสถานี TY03-Naka-meguro
Link:
kohmeisen.com
[su_gmap width=”1600″ address=”Kohmeisen”][/su_gmap]
[/su_tab][/su_tabs]
Togoshi Ginza Onsen (戸 越 銀座 温泉)
Image: (C)2005-2012 Kenataro Imai Architectural office
Togoshi Ginza Onsen (戸 越 銀座 温泉) : เซ็นโตะนี้เดิมทีเปิดมาตั้งแต่ยุค 40 แต่เมื่อปี ค.ศ.2007 ได้รีโนเวทเป็นโรงอาบน้ำสาธารณะสมัยใหม่ซึ่งก็เป็นฝีมือของสถาปนิกคนดัง Kentaro Imai นั่นเอง เอกลักษณ์ที่โดดเด่นมากๆ ก็คือการสร้างสรรค์จิตรกรรมฝาผนังที่มีเอกลักษณ์ไม่เหมือนใคร ซึ่งภาพวาดเดิมนั้นเป็นฝีมือของ Morio Nakajima จิตรกรเซ็นโตะผู้โด่งดัง แต่ Kentaro Imai เชิญศิลปินกราฟฟิตี้รุ่นใหม่อย่าง Gravity Free มาวาดงานอาร์ตสีฉูดฉาดที่เต็มไปด้วยไอเดียน่าสนใจลงไปทางด้านขวาของภาพเดิมแทน โดยยังคงเอกลักษณ์สำคัญอย่างภูเขาไฟฟูจิไว้อยู่ มันเกิดเป็นจิตรกรรมฝาผนังใหม่ที่เปรียบเสมือนการปะทะฝีมือกันระหว่างความเก๋าแบบเก่ากับความเจ๋งแบบใหม่ในภาพเดียวกันแต่ก็ผสานเป็นภาพใหม่ที่งดงามมีเอกลักษณ์ที่โดดเด่นเฉพาะตัวทีเดียว
Image: (C)2005-2012 Kenataro Imai Architectural office
Image: (C)2005-2012 Kenataro Imai Architectural office
Image: (C)2005-2012 Kenataro Imai Architectural office
[su_tabs][su_tab title=”Details”]
Location:
Togoshi Ginza Onsen (戸 越 銀座 温泉)
2-1-6 Togoshi, Shinagawa, Tokyo
Opening Hour:
15.00-01.00 น.
อา. 08.00-12.00 น. และ 15.00-01.00 น. (หยุดวันศุกร์)
ค่าบริการ ¥460
Access:
Toei Line (Tokyo Metro) สาย A-Asakusa (ชมพูอ่อน) ลงสถานี A04-Togoshi
Link:
togoshiginzaonsen.com
[su_gmap width=”1600″ address=”戸 越 銀座 温泉”][/su_gmap]
[/su_tab][/su_tabs]
Konparuyu (金春湯)
Image: Google Map
Konparuyu (金春湯) : เซ็นโตะในย่านกินซ่านี้เปิดกิจการมาตั้งแต่ปี ค.ศ.1863 เป็นหนึ่งในโรงอาบน้ำที่เก่าแก่ที่สุดในโตเกียวที่ยังคงเปิดบริการมาจนถึงปัจจุบัน แต่มีการสร้างเซ็นโตะขึ้นใหม่เมื่อปี ค.ศ.1957 เพื่อแทนหลังเดิมที่ถูกทำลายในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 จิตรกรรมฝาผนังด้านในนั้นโดดเด่นไม่แพ้กันเพราะเป็นรูปภูเขาไฟฟูจิ 2 ลูกที่วาดแตกต่างกันโดยฝั่งของผู้หญิงจะเป็นภูเขาไฟฟูจิในยามกลางวันส่วนฝั่งของผู้ชายจะเป็นภูเขาไฟฟูจิในยามพระอาทิตย์ตกดิน แล้วจิตรกรที่วาดภาพนี้ก็ไม่ใช่ใครอื่น Morio Nakajima ศิลปินที่มีชื่อเสียงที่สุดในการวาดจิตรกรรมฝาผนังในเซ็ตโตะนั่นเอง
Image: Google Map
Image: Google Map
Image: Google Map
Image: Google Map
[su_tabs][su_tab title=”Details”]
Location:
Konparuyu (金春湯)
8-7-5 Ginza, Chuo, Tokyo
Opening Hour:
14.00-22.00 น. (หยุดวันอาทิตย์)
ค่าบริการ ¥460
Access:
Tokyo Metro สาย G-Ginza (ส้ม) หรือ Toei Line (Tokyo Metro) สาย A-Asakusa (ชมพูอ่อน) ลงสถานี G08,A10-Shimbashi / หรือ JR Yamanote Line (สีเขียว-วงกลม) ลงสถานี Shimbashi
Link:
www002.upp.so-net.ne.jp/konparu
[su_gmap width=”1600″ address=”Konparuyu”][/su_gmap]
[/su_tab][/su_tabs]
Moto no yu (元の湯)
Image: ©Jeremy Sutton-Hibbert2011
Moto no yu (元の湯) : เซ็นโตะนี้เปิดบริการมาตั้งแต่ปี ค.ศ.1973 และยังคงเอกลักษณ์ตามแบบสถาปัตยกรรมยุคเก่าไว้เป็นอย่างดี ด้านในมีภาพจิตรกรรมฝาผนังที่โดดเด่นซึ่งถูกรีโนเวทใหม่เมื่อปี ค.ศ.2011 โดย Morio Nakajima จิตรกรเซ็นโตะที่มีชื่อเสียงนั่นเอง แต่งานครั้งนี้เป็นการวาดภูเขาไฟฟูจิใหม่ทับภาพดั้งเดิมที่สีเริ่มร่อนชำรุด สำหรับภาพดั้งเดิมเป็นผลงานของ Hayakawa Toshimitsu จิตรกรเซ็นโตะที่มีชื่อเสียงอีกคนที่เพิ่งเสียชีวิตไปเมื่อราวปี ค.ศ.2008 โดยงานใหม่ที่วาดทับลงไป Morio Nakajima พยายามวาดให้เหมือนของเดิมให้มากที่สุด ผลงานนี้จะว่าเป็นงานเก่าก็ไม่ใช่เป็นงานใหม่ก็ไม่เชิง แต่มันกลายเป็นอีกหนึ่งผลงานที่ซ่อนเรื่องราวน่าสนใจไว้ งานนี้ Morio Nakajima ยังทำงานร่วมกับผู้ช่วยสาวคนรุ่นใหม่อย่าง Mizuki Tanaka ที่จบการศึกษาด้านประวัติศาสตร์ศิลปะซึ่งเริ่มฝึกปรือและเป็นผู้ช่วยเขามามากว่า 10 ปีแล้ว แถมงานรีโนเวทครั้งนี้ยังถูกนำไปเผยแพร่เป็นบทความในสื่อดังของอังกฤษอย่าง The Guardian อีกด้วย
Image: ©Jeremy Sutton-Hibbert2011
Image: ©Jeremy Sutton-Hibbert2011
Image: ©Jeremy Sutton-Hibbert2011
[su_tabs][su_tab title=”Details”]
Location:
Moto no yu (元の湯)
21-17 Shimoshinozaki, Edogawa, Tokyo
Opening Hour:
16.00-23.00 น. (หยุดวันพฤหัสบดี)
ค่าบริการ ¥460
Access:
Toei Line (Tokyo Metro) สาย S-Shinjuku (เขียวอ่อน) ลงสถานี S20-Shinozaki
[su_gmap width=”1600″ address=”元の湯 東京”][/su_gmap]
[/su_tab][/su_tabs]
Teikokuyu (帝国湯)
Image: Imada Photo Service
Teikokuyu (帝国湯) : เซ็นโตะเก่าแก่นี้เปิดมาตั้งแต่ปี ค.ศ.1916 สถาปัตยกรรมดั้งเดิมที่เป็นงานไม้แทบทุกอย่างถูกอนุรักษ์ไว้เป็นอย่างดีทั้งด้านนอกและด้านใน ด้านนอกนั้นเป็นสถาปัตยกรรมคล้ายวัดญี่ปุ่นตามแบบเซ็นโตะโบราณ ด้านในยังคงพื้นไม้และเพดานมุมโค้งที่ได้รับอิทธิพลมาจากยุโรปสมัยก่อนไว้อย่างมีเสน่ห์ ในโรงอาบน้ำมีจิตรกรรมฝาผนังรูปภูเขาไฟฟูจิอันงดงามซึ่งนี่เป็นฝีมือของ Toshimitsu Hayakawa ศิลปินเพนท์ผนังเซ็นโตะที่มีชื่อเสียงอีกคนหนึ่งนั่นเอง เอกลักษณ์งานศิลป์อีกอย่างของเขาที่มักปรากฏบนภาพก็คือการวาดคลื่นซัดซาดโขดหิน สำหรับจิตรกรรมฝาผนังที่นี่ปกติจะมีการวาดซ่อมแซมทุกๆ 2-3 ปี แต่ภาพล่าสุด Toshimitsu Hayakawa ได้ซ่อมแซมไว้เมือปี ค.ศ.2007 แล้วเขาก็เสียชวิตลงในปี ค.ศ.2009 ภาพล่าสุดของเขาจึงถูกอนุรักษ์ไว้ให้คงสภาพเดิมให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้เพื่อเป็นอนุสรณ์ให้กับศิลปินเซ็นโตะท่านนี้ด้วยนั่นเอง
Image: Imada Photo Service
Image: Imada Photo Service
[su_tabs][su_tab title=”Details”]
Location:
Teikokuyu (帝国湯)
3-22-3 Higashinippori, Arakawa, Tokyo
Opening Hour:
15.00-24.00 น. (หยุดวันจันทร์)
Access:
JR Joban Line (สีเขียวมิ้นท์) ลงสถานี Mikawashima
Link:
facebook.com/yamanoyu4126
[su_gmap width=”1600″ address=”帝国湯 Arakawa, Tokyo”][/su_gmap]
[/su_tab][/su_tabs]
Cover image: Imada Photo Service
Tada Ratchagit
นักเดินทางที่เป็นทั้งนักเขียนและช่างภาพในตัว เขียนงานให้กับสื่อต่างๆ ในเมืองไทยมากมายตั้งแต่สารคดีหนักๆ, บทสัมภาษณ์, ไปจนถึงเรื่องดีไซน์และแฟชั่น แต่ผลงานที่โดดเด่นเห็นจะเป็นบทความด้าน Food & Travel ที่เขียนถึงทั้งในเมืองไทยและต่างประเทศ โดยเฉพาะประเทศที่เขาหลงรักอย่างญี่ปุ่น
